PHƯƠNG PHÁP TƯ DUY NGÔN NGỮ
REFLECTIVE LEARNING

I. Lịch sử của phương pháp học tập dựa trên sự chiêm nghiệm/phản tư

Phương pháp học tập bằng việc phản tư thông qua thực hành đã xuất hiện từ rất sớm. Đầu thế kỷ 20, John Dewey - nhà cải cách giáo dục có tầm ảnh hưởng sâu rộng lần đầu tiên viết về thực hành suy ngẫm với sự khám phá về trải nghiệm, sự tương tác và suy ngẫm. Trọng tâm của sự phát triển lý thuyết phản ánh là việc quan tâm đến sự tích hợp giữa lý thuyết và thực hành, mô hình kinh nghiệm có tính chu kỳ và việc áp dụng một cách có ý thức các bài học rút ra từ kinh nghiệm.

Ngay sau đó, các nhà nghiên cứu khác như Kurt Lewin và Jean Piaget đã phát triển các lý thuyết liên quan về quá trình học tập và phát triển của con người. Kể từ những năm 1970, ngày càng có nhiều tài liệu và sự tập trung xoay quanh việc học tập qua trải nghiệm cũng như sự phát triển và ứng dụng thực hành phản ánh.

II. Định nghĩa

Phương pháp học phản tư là 'học hỏi thông qua và từ các kinh nghiệm thực tế để đạt được những hiểu biết mới về bản thân và thực tiễn' (Finlay, 2008).

Suy ngẫm là quy trình đánh giá có hệ thống dành cho tất cả giáo viên, cho phép người dạy tạo liên kết từ trải nghiệm này sang trải nghiệm tiếp theo, đảm bảo học viên đạt được tiến bộ tối đa. Đây là một phần cơ bản của việc dạy và học, nhằm mục đích giúp giáo viên và học viên nhận thức rõ hơn về kiến thức và ứng dụng thực tế bằng cách ‘đặt ra các vấn đề trong hoạt động thực tiễn dạy và học hàng ngày, sau đó đánh giá một cách nghiêm túc phản ứng của chính học viên đối với các tình huống thực tế’ (Finlay, 2008).  

Với phương châm đặt người học là trung tâm (learner centered method), Reflective learning cơ bản bao gồm việc suy ngẫm lại một sự kiện, một trải nghiệm, ý tưởng hoặc một điều gì đó trong quá khứ và phân tích chúng đó một cách nghiêm túc. Bằng cách xem xét các khía cạnh thành công và không thành công của trải nghiệm, việc suy ngẫm giúp học viên học hỏi từ những trải nghiệm trong quá khứ và biến việc học bề mặt thành học sâu. Ngoài việc giúp học sinh phát triển khả năng tự nhận thức tốt hơn, Reflective learning còn giúp học sinh xác định những lỗ hổng trong học tập và những lĩnh vực cần cải thiện.

Các nhà khoa học cho rằng Reflective Learning là chìa khóa để học hỏi từ kinh nghiệm và sự phản ánh đó có thể là một phần rất khó khăn trong quá trình học tập. Quá trình phản ánh khuyến khích cả giáo viên và học viên làm việc chặt chẽ với nhau vì giáo viên có thể chia sẻ những phương pháp hay nhất và nhận được sự phản hồi từ học viên. Cuối cùng, sự phản ánh đảm bảo rằng tất cả học viên học hiệu quả hơn vì việc học có thể được điều chỉnh cho phù hợp với họ.

III. Lợi ích của phương pháp Reflective Learning

Học viên được xây dựng niềm tin, động lực, biết cách phân tích được điểm mạnh và điểm yếu của bản thân thông qua kết quả của những lần thực hành trước, qua đó có phương hướng cải thiện những khía cạnh còn yếu để đạt được mục tiêu.

Học viên chủ động mở rộng sự hiểu biết của mình về các chủ đề và chủ đề mới, giúp học viên học nhanh, hiểu sâu, nhớ lâu, kiến thức được lưu vào tiềm thức và bật ra thành phản xạ, hình thành lối tư duy sử dụng ngôn ngữ như người bản xứ.

Khi reflection, bản thân học viên có thể tách biệt góc nhìn ở phiên bản hiện tại và quá khứ, nhìn nhận mọi thứ đã diễn ra theo các cách khác nhau, ở nhiều khía cạnh. Việc học ngôn ngữ vì vậy không chỉ dừng lại ở hành động làm bài tập theo công thức được cung cấp sẵn mà sẽ trở thành học “sâu”, khuyến khích học viên tư duy để có thể làm chủ được kiến thức.

Khi học viên luyện tập kỹ năng nói, giáo viên sẽ yêu cầu học viên quay video, bên cạnh nhận xét và lời khuyên từ giáo viên, học viên cũng sẽ được khuyến khích tự nghe lại, tự đánh giá để có thể biết mình nói sai ở đâu, nói sai ở chỗ nào. Reflective Learning giúp học viên tự sửa mình, tự feedback và trở nên tiến bộ.

Học viên phát triển khả năng học tập và tư duy của mình bằng cách dựa trên sự đánh giá quan trọng về kinh nghiệm học tập trước đây của họ, phát triển kỹ năng tư duy quan trọng như: Problem Solving, Critical Thinking.

IV. Nghiên cứu khoa học của phương pháp Reflective Learning 

1. David Kolb và lý thuyết học tập trải nghiệm

bao quát lớp, tạo điều kiện cho các cá nhân/nhóm tự do trình bày các ý tưởng, kịp thời điều chỉnh, hướng học viên vào hoạt động học tập, giúp đỡ các học viên gặp khó khăn thông qua các việc sử dụng các câu hỏi gợi ý;

3) Hình thành khái niệm. Bằng việc sử dụng kết hợp nhiều phương pháp và kỹ thuật dạy học khác nhau, giáo viên hỗ trợ học viên tìm kiếm và làm sáng tỏ các kiến thức liên quan đến sản phẩm hoặc kết quả học tập. Thông qua đó, học viên tiếp thu kiến thức mới và xây dựng quy trình luyện tập thực hành; thử nghiệm tích cực. Học viên tiến hành luyện tập, thực hành chủ động dưới sự hướng dẫn của giáo viên. Kết thúc quá trình luyện tập, học viên được củng cố kiến thức và phát triển kỹ năng mới, qua đó, hình thành kinh nghiệm mới cho bản thân và kinh nghiệm này trở thành kinh nghiệm ban đầu cho tiến trình học tập tiếp theo.

2. Chu kỳ phản ánh Gibbs' Reflective Cycle

Cách tiếp cận lý thuyết về sự phản ánh như một mô hình tuần hoàn được Gibbs (1998) phát triển thêm. Mô hình này dựa trên cách tiếp cận sáu giai đoạn, từ mô tả trải nghiệm đến kết luận và cân nhắc cho các hoạt động trong tương lai. Trong khi hầu hết các nguyên tắc cốt lõi đều tương tự như của Kolb, mô hình của Gibbs được chia nhỏ hơn nữa để khuyến khích giáo viên suy ngẫm về suy nghĩ và cảm xúc của chính mình.

Sự miêu tả
Ở phần này người thực hành nên phác thảo rõ ràng kinh nghiệm mình đang có. Đây là một bản tường thuật thực tế về những gì đã xảy ra trong lớp học. 

Cảm xúc
Phần này khuyến khích người thực hành (có thể là học viên hoặc giáo viên) đưa ra suy nghĩ hoặc cảm xúc ngay tại thời điểm xảy ra sự kiện; tiếp theo là giải thích cảm xúc và đưa ra những ví dụ trực tiếp để mô tả. Điều quan trọng là người thực hành phải trung thực với cảm giác của mình, ngay cả khi những cảm xúc này có thể tiêu cực. Chỉ khi đã xác định được cảm xúc, người thực hành mới có thể thực hiện các chiến lược để vượt qua những rào cản này.

Sự đánh giá
Phần đánh giá tạo cơ hội cho người thực hành thảo luận về những gì đã diễn ra suôn sẻ và phân tích việc thực hành. Điều quan trọng nữa là phải xem xét các lĩnh vực cần thiết để phát triển và những sự kiện không diễn ra như kế hoạch ban đầu. Việc đánh giá này cần xem xét cả việc học của học viên và việc giảng dạy của giáo viên.

Phân tích
Phần này là nơi người thực hành cảm nhận được trải nghiệm. Họ xem xét điều gì có thể đã giúp ích hoặc cản trở việc học. Trong giai đoạn này, người thực hành đề cập đến bất kỳ tài liệu hoặc nghiên cứu có liên quan nào để giúp hiểu được trải nghiệm. Ví dụ: nếu bạn cảm thấy hướng dẫn mình đưa ra không rõ ràng, bạn có thể tham khảo nghiên cứu giáo dục về cách giao tiếp hiệu quả.
 

Phần kết luận
Ở giai đoạn này, người thực hành tập hợp tất cả các ý tưởng lại với nhau. Bây giờ họ đã hiểu những gì họ cần cải thiện và có một số ý tưởng về cách thực hiện điều này dựa trên nghiên cứu rộng hơn của họ.

Kế hoạch hành động
Trong giai đoạn cuối cùng này, người thực hành tổng hợp tất cả các yếu tố trước đó của chu kỳ phản ánh. Họ lập kế hoạch từng bước cho trải nghiệm học tập mới. Người thực hành xác định những gì họ sẽ giữ, những gì họ sẽ phát triển và những gì họ sẽ làm khác đi. Kế hoạch hành động cũng có thể phác thảo các bước tiếp theo cần thiết để vượt qua mọi rào cản, chẳng hạn như đăng ký một khóa học hoặc quan sát một đồng nghiệp khác.

Trong mô hình của Gibbs, ba phần đầu tiên đề cập đến những gì đã xảy ra. Ba phần cuối cùng liên quan đến việc hiểu trải nghiệm và cách bạn, với tư cách là giáo viên/ học viên, có thể cải thiện tình hình.

V. Ứng dụng 

Reflective learning hoạt động theo cơ chế: Five (5) Rs được phát triển và nghiên cứu bởi Bain et al (2002).

Reporting
Học viên đưa ra các mô tả thực tế, sơ bộ về các sự kiện hoặc hoạt động.
Học viên mô tả chi tiết các sự kiện hoặc hoạt động khi chúng xảy ra.

Responding    
Học viên phản ứng với các sự kiện hoặc hoạt động.
Học viên hình thành một ý kiến chủ quan hoặc phản ứng cảm xúc.

Relating    
Học viên liên hệ các sự kiện hoặc hoạt động với việc học và kiến thức trước đó của mình.
Học viên có thể bắt đầu lập kế hoạch cho các mục tiêu trong tương lai, xác định các nguồn lực, liên hệ và chiến lược.

Reasoning    
Học viên sử dụng lý luận để giải quyết các vấn đề rộng hơn ngoài các sự kiện cụ thể.
Học viên có thể đặt trải nghiệm của mình vào các cuộc tranh luận hiện tại hoặc các lĩnh vực khám phá trong các topic đã học hoặc  trong cuộc sống.

Reconstructing    
Học viên cấu trúc lại tư duy và cách thực hành của mình.
Học viên có thể xác định những phương pháp hay nhất trong tương lai, chỉ ra những cách mới để khám phá vấn đề hoặc xác định những câu hỏi mới nảy sinh từ trải nghiệm của mình.

Phương pháp được ứng dụng trong việc giảng dạy ngoại ngữ tại ULIS: https://ulis.vnu.edu.vn/videos/bai-27-giang-day-suy-ngam-phan-anh-phan-1-reflective-teaching-part-1/

VI. Tài liệu tham khảo (Đọc thêm)

1. https://quachcmo.com/reflection-hoc-nhieu-hon-tu-trai-nghiem/
2. https://www.tailieuielts.com/cach-viet-reflective-essay/
3. https://sj.ctu.edu.vn/ql/docgia/download/baibao-27747/14-GD-NGUYEN%20THI%20HONG%20NAM(97-101).pdf
4. https://www.researchgate.net/publication/316887722_Using_reflective_learning_portfolios_in_English_writing_classes
5. https://insights.magestore.com/posts/reflection-la-gi-tai-sao-chung-ta-can-lam-thuong-xuyen
6. https://www.twinkl.com.vn/teaching-wiki/reflective-practice
7. https://lvsc.eu/images/PDF/ANSE-2020%20volume%204%20nr%201.pdf
8. https://www.youtube.com/watch?v=XIsznZR4hzY
9. https://www.youtube.com/watch?v=qYYI7mtOyx0
10. https://intranet.ecu.edu.au/learning/curriculum-design/teaching-strategies/reflective-learning
11. https://fr.slideshare.net/NhatKhac1/reflective-learning-258400933
12. https://www.researchgate.net/publication/316887620_Reflective_learning_portfolio_as_a_learning_and_assessment_tool_learners'_perspective_Su_dung_bo_suu_tap_tai_lieu_hoc_co_phan_tu_phan_anh_cua_nguoi_hoc_Nhin_tu_goc_do_cua_nguoi_hoc
13. https://itali.uq.edu.au/teaching-guidance/teaching-practices/active-learning/reflective-learning
14. https://www.canr.msu.edu/bsp/uploads/files/Reading_Resources/Defining_Reflection.pdf
15. https://www.sandiego.edu/mccasa/documents/reflectionfor.pdf
16. https://www.cambridge-community.org.uk/professional-development/gswrp/index.html#:~:text=Reflective%20practice%20is%20'learning%20through,your%20students%20make%20maximum%20progress.